Spendeer in de derde graad van het secundair onderwijs een van de twee lesuren godsdienst of zedenleer aan een vergelijking met andere godsdiensten of levensbeschouwingen. Dat is de kern van een voorstel van decreet dat de Vlaamse volksvertegenwoordigers Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) en Luckas Vander Taelen (Groen!) samen met enkele collega’s hebben ingediend. Over het voorstel werd een hoorzitting gehouden met verschillende experts.
“Dit is geen aanval op het vrij onderwijs. Dit is een pleidooi voor meer openheid. De bedoeling is om de jongeren van morgen kennis te laten maken met de verschillende levensbeschouwingen”, zo verdedigde De Gucht zijn voorstel. De liberaal countert daarmee de kritiek van Mieke Van Hecke, topvrouw van het katholiek onderwijs, die het voorstel ziet als een “precedent” dat de deur op een kier zet voor de volledige vervanging van de lessen godsdienst door algemeen levensbeschouwelijke vakken. “Het lijkt een beperkt voorstel, maar het is een precedent. Ze willen neutraal onderwijs, dat is het einde van de katholieke scholen”, aldus Van Hecke.
Schoolpact
De kwestie ligt natuurlijk bijzonder gevoelig. Ze gaat terug tot het Schoolpact uit 1958 waarmee een einde kwam aan de schoolstrijd tussen het katholieke en het officiële onderwijs. Tijdens de hoorzitting met onder meer professoren emeritus Etienne Vermeersch (UGent), professor Patrick Loobuyck (UA) en professor theologie Didier Pollefeyt (KU Leuven) botste het voorstel van De Gucht en co zowel op pro’s als contra’s. Zo heeft het voorstel volgens Loobuyck en Vermeersch minstens de verdienste het debat te openen. “Maar het voorstel is nog veel te voorzichtig”, zei Loobuyck. Hij vindt dat het huidige systeem teveel gebaseerd is op het Schoolpact en voorbijgaat aan de “secularisering, diversifiëring en ontzuiling van de maatschappij”. Hij pleit daarom voor één algemeen vak levensbeschouwing, ethiek en filosofie (LEF). In zijn voorstel hoeven de godsdienstlessen niet te verdwijnen, maar worden ze wel facultatief.
Rompslomp
Eén algemeen levensbeschouwelijk vak zou volgens Loobuyck ook het voordeel hebben dat men verlost zou zijn van de rompslomp die het organiseren van lessen voor alle godsdiensten vandaag met zich meebrengt. Volgens Jean-Jacques De Gucht is het voorstel van Loobuyck “interessant”, maar zou het botsen op de Grondwet. Loobuyck stelt daarom voor om de Grondwet te laten aanpassen. Moraalfilosoof Etienne Vermeersch pleitte er dan weer voor dat jongeren, zeker vanaf hun 16de, veel meer vrijheid zouden moeten krijgen in hun levensbeschouwelijke keuze. Jongeren worden volgens hem nu nog te vaak door hun ouders “geïndoctrineerd” om een bepaalde levensbeschouwelijke richting te kiezen. Vermeersch vindt dat jongeren vanaf hun 16de zelf moeten kunnen kiezen welke (niet-)levensbeschouwelijke vakken ze volgen om dan op hun 18de ook “in volledige vrijheid” te kiezen voor een bepaalde richting.
Zinvol?
Een heel ander geluid was te horen bij de Leuvens professor Pollefeyt. Hij wees erop dat er in de huidige rooms-katholiek godsdienstlessen, die gevolgd worden door 83 procent van de leerlingen, al heel wat aandacht gaat naar de andere levensbeschouwingen. “Er is dus al de garantie dat die andere levensbeschouwingen aan bod komen. Men komt dus al tegemoet aan de doelstellingen die De Gucht met zijn voorstel wil realiseren”, aldus Pollefeyt. De Leuvense prof vraagt zich dan ook af of het wel zinvol is om “de grondwettelijke vrijheid van onderwijs moet doorbroken worden voor 1/12de van het curriculum”. Pollefeyt formuleerde ook een aantal praktische bedenkingen. “Hoe zal men meten dat 50 procent van de lesuren uitgetrokken wordt aan de erkende godsdiensten? Geldt bijvoorbeeld een uur les over het Oude Testament voor een uur jodendom? En een uur over Abraham of Jezus ook voor een uur islam waar beide profeten zijn?”
Op 15 december organiseert de commissie Onderwijs een tweede hoorzitting over het thema. Dan komen de verschillende onderwijskoepels langs.
