Het is in alle stilte en discretie gebeurd, maar voor het eerst is in België een minderjarige overleden na euthanasie. Wettelijk gezien bestaat die mogelijkheid al sinds het voorjaar van 2014, maar nog nooit kwam het zover. Sinds de goedkeuring van de wet is ze erg omstreden in binnen- en buitenland.
Er is in ons land voor de allereerste keer ooit euthanasie toegepast op een minderjarige. Het enige wat voorlopig bekend is gemaakt, is dat het om een Nederlandstalig dossier gaat, wat erop wijst dat de euthanasie in Vlaanderen is uitgevoerd. De minderjarige leed aan een terminale ziekte en zou dus binnen afzienbare tijd sowieso overlijden. De arts die de euthanasie uitvoerde, heeft deze week een dossier bezorgd aan de Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie. Dat wordt bevestigd door professor Wim Distelmans, voorzitter van de commissie, en Jean-Jacques De Gucht (Open VLD), Vlaams Parlementslid en een van de voortrekkers van de uitbreiding van de bestaande euthanasiewet 2,5 jaar geleden.
Altijd de keuze
Hoe oud het geëuthanaseerde kind was bij zijn dood, is niet geweten. België is het enige land ter wereld waar euthanasie mogelijk is voor álle minderjarigen. Alleen in Nederland is er een gelijkaardige regeling, maar die voorziet in een leeftijdsgrens. Onder de 12 jaar is euthanasie er verboden. In ons land kan het in principe op elke leeftijd. De redenering is dat de mentale leeftijd van een minderjarige belangrijker is dan zijn of haar kalenderleeftijd. “Jongeren die ziek zijn, pijn lijden en daar dag in, dag uit mee worden geconfronteerd, hebben wel degelijk ook de maturiteit om zo’n beslissing te nemen. Wie zijn wij dan om die beslissing niet te respecteren?” zegt De Gucht. Hij weet uit vele gesprekken dat de uitbreiding van de euthanasiewet naar minderjarigen veel zwaarzieke jongeren “gemoedsrust heeft gegeven, omdat ze weten dat wanneer hun situatie verergert ze de keuze kunnen maken”.
Het is de minderjarige zelf die herhaaldelijk om euthanasie moet vragen. Een onafhankelijke kinderpsychiater of psycholoog oordeelt over de oordeelsbekwaamheid van het kind. Zijn advies is bindend. De ouders moeten formeel toestemmen.
Aanhoudende kritiek
Euthanasie bij minderjarigen kan alleen als ze aanhoudend en ondraaglijk fysiek lijden door een terminale ziekte, en uitbehandeld zijn. Twee onafhankelijke artsen moeten het daarover eens zijn. Bij ondraaglijk psychisch lijden, zoals een aanhoudende depressie, is euthanasie geen optie.
Ondanks de vele voorwaarden, is de wet heel omstreden. Ook uit het buitenland komt er aanhoudend hevige kritiek. België zou een land zijn in moreel verval. Een onterecht verwijt, zegt professor Distelmans. “Op ondraaglijk lijden staat geen leeftijd. Minderjarigen die zo afzien een waardige dood ontzeggen is discriminatie.”
Tegen alle logica in
Experts zijn niet verbaasd dat het zo lang heeft geduurd voor de nieuwe wet is toegepast. “Het was van het begin af aan duidelijk dat – euthanasie bij minderjarigen iets hoogst uitzonderlijk zou zijn”, zegt professor Luc Deliens, voorzitter van de Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde (VUB, UGent). “Dat zal ook in de toekomst zo blijven. Een kind dat sterft: zoiets gaat in tegen elke logica. Dus doen artsen er eerst alles aan om het te genezen.”
Maar dat de wet al meer dan twee jaar oud is voor ze wordt gebruikt, is voor Jean-Jacques De Gucht “geen bewijs dat ze niet nodig was. Het is maar goed dat de wet hopelijk zelden nodig zal zijn. Maar dat wil nog niet zeggen dat de samenleving in de plaats van een zwaarzieke jongere kan beslissen over hoe die zijn leven moet voortzetten.”
De komende weken onderzoekt de Federale Controlecommissie of de euthanasie volgens de wettelijke regels is uitgevoerd. Als de betrokken artsen in de fout zijn gegaan, gaat het dossier naar het gerecht.
Bron: Het Nieuwsblad 17 september 2016
