Lag ooit een minister van Cultuur meer onder vuur dan Joke Schauvliege (CD&V)? Schrijvers, schilders, dansers, acteurs en regisseurs schreeuwen hun verontwaardiging uit over zoveel “liefdeloosheid” voor cultuur. En nu ze het geluid op festivals wat zachter wil, krijgt Schauvliege ook de concertorganisatoren over zich heen. “Blijkbaar is het not done om het met mij eens te zijn”, stelt de minister vast. Dat ze volgens de culturo’s louter platteland ademt, meer natuur dan cultuur, vindt ze flauw. “Ik woon in Evergem en daar ben ik fier op.”
JAN SEGERS
In haar eerste anderhalf jaar als minister van Cultuur, alsook van Natuur en Leefmilieu, viel Joke Schauvliege (CD&V) weinig openlijke lof te beurt. Niet dat haar voorganger Bert Anciaux (sp.a) onomstreden was, maar de kritiek op hem was nooit zo giftig als op haar. Al meteen na haar aanstelling zette een interview in ‘TerZake’ de toon. Schauvliege gaf daarin toe dat haar laatste theaterbezoek er eentje aan het lokale amateurtoneel was geweest. En aangezien de minister in de Evergemse deelgemeente Ertvelde woont, voor eeuwig geassocieerd met Eddy Wally, had het puikje van de Vlaamse literatuur meteen zijn oordeel klaar.
Ambitie
“Je moet als minister van Cultuur geen kenner zijn”, verdedigde Schauvliege zich. Maar de gevierde schrijvers Erwin Mortier en Tom Lanoye brandden haar af. “Een economieminister die niet weet wat inflatie is, wordt ook niet aanvaard”, vergeleek Lanoye. “Als minister van Cultuur mag je blijkbaar rustig zeggen dat je van toeten noch blazen weet.” Gebrek aan voeling, luidde de aanklacht. Of zoals Bart Caron (Groen!), ex-kabinetschef van Anciaux, het samenvatte: “Een grote liefdeloosheid voor de kunst. Ik mis bevlogenheid, visie, ambitie.”
Wat Schauvliege vooral mist, is geld. Geld dat haar voorganger kwistig kon uitdelen. Het levert haar her en der begrip op, onlangs nog van de jonge Felix De Clerck, organisator van de betoging van zondag en zelf actief in de kunstwereld. “Mag ik een lans voor haar breken? Haar voorganger Anciaux heeft de sector massaal veel geld gegeven en kon zo iedereen te vriend houden. Schauvliege moest zijn putten dichten en daarbovenop nog eens drastisch besparen. Dan weet je gewoon dat er op je geschoten zal worden.”
En geschoten werd er, met scherp zelfs door de liberalen Patrick Dewael en Jean-Jacques De Gucht. “Haar brutale en blinde besparingsdrift is niet alleen kortzichtig maar ook bijzonder dom”, vinden ze. Haar fusieplannen voor opera en ballet stuitten op protest. “Arrogant en onwetend” werd ze genoemd door de furieuze Australische directeur van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. En Luc Tuymans, Belgiës meest gereputeerde kunstschilder, voelt zich “bestuurd door plattelandslieden die cultuur vasthangen aan hun eigen kleinheid.”
Volumeknop
Van “betutteling” en “kerktorenmentaliteit” wordt Schauvliege verdacht nu ze de volumeknop op concerten wil terugdraaien, de volksgezondheid ter wille. Herman Schueremans (Werchter, Open Vld) en Chokri Mahassine (Pukkelpop, sp.a) noemen de voorgestelde norm “onwerkbaar” en schadelijk voor de gezondheid van ons concertcircuit.
En nog is dat alles niet, want ook op Leefmilieu – haar specialisme – zat het wel eens tegen. De Bond Beter Leefmilieu voelde zich door haar besparingen gepluimd. En toen ze in het VRT-journaal uitleg gaf bij de overstromingen, leek het alsof zij zei dat we daar helaas moeten leren mee leven, met die ondergelopen keukens. Terwijl het een vraag van Martine Tanghe betrof.
Enfin, het houdt niet op. En dus wilden we graag van Joke Schauvliege vernemen of ze dit nog wel uithoudt. “Nu? Wordt moeilijk, want de minister ligt al vier dagen met griep in bed”, zegt haar woordvoerder. Een uur later: telefoon van de minister. Het kenmerkt Schauvliege. Niet buigen, niet plooien. Doen wat ze denkt te moéten doen. “Ik kan tegen een stoot. Ik sta mijn mannetje.”
Dacht u anderhalf jaar geleden dat u zoveel storm zou oogsten?
“Cultuur en Leefmilieu zijn twee sectoren waarin de mensen een uitgesproken mening hebben en daar ook graag voor uitkomen. Als je daarenboven ook nog moet besparen, dan weet je dat het kan waaien, maar ik schrik daar niet voor terug. ’t Is trouwens niet allemaal kommer en kwel. De concertorganisatoren laten zich nu horen, maar het gros van de reacties op die nieuwe geluidsnormen is positief.”
Valt er met Schueremans & co nog over te praten?
“Jazeker. Die 100 decibel zijn voor mij geen fetisj. Het is een voorstel. De organisatoren hebben trouwens zelf gevraagd om een duidelijke norm. Het is dan ook een beetje flauw om mij nu van betutteling te beschuldigen. Ik ben in tegenstelling tot Herman Schueremans geen liberale. Ik vind niet dat je iedereen de vrijheid blijheid moet gunnen om gehoorschade op te lopen. Reguleren is part of the job, zowel in Cultuur als in Leefmilieu.”
Lanoye, Mortier, Tuymans: het doet hen pijn dat u zo weinig voeling heeft met cultuur. Ze voelen geen liefde.
“Ik voel die natuurlijk wél, maar moet ik die opzichtig etaleren? Zou mij dat in hun ogen tot een betere minister maken? Overigens ben ik volgens Tom Lanoye niet zo slecht bezig, blijkbaar. ‘Als minister moet je ook onpopulaire maatregelen doorduwen’, zei hij onlangs. ‘Ik ben geen grote fan van Schauvliege, maar voor haar moed in de vuurlinie heb ik respect.’ Het is, met alle respect voor mijn voorganger, gemakkelijker om als grote cultuurliefhebber te worden ervaren als je geld genoeg hebt om iedereen tevreden te stellen. Maar ’t is bekend: de culturele wereld is erg mondig en kritisch. Bert Anciaux hebben ze ooit afgebeeld in korte broek: ‘Een scoutsjongen op Cultuur, stel je voor!'”
En nu een plattelandsmeisje uit Ertvelde, stel je voor! Ei zo na zei Luc Tuymans dat er een boerin op Cultuur zit.
“Alsof ik totaal geen voeling zou hebben met de stad. Ik kan goed tegen kritiek, maar me aanvallen op mijn afkomst is wel erg makkelijk. Ik ben daar fier op. En ik ben best trots op het culturele leven in Evergem. ‘Op mijn tentoonstelling is ze niet opgedoken, maar wel in Brugge. En waarom? Omdat dat haar wingewest is’, zegt Tuymans. Fout! Ik word verkozen in Oost-Vlaanderen, niet in West-Vlaanderen. Die denigrerende toon verbaast me een beetje. Als ik met hem of andere kunstenaars onder vier ogen praat, dan voel ik wederzijds respect. Maar blijkbaar is het not done om het openlijk met mij eens te zijn.”
Je haalt het meisje uit het dorp, maar niet het dorp uit het meisje: dat is hun gevoel, denk ik.
“Moet ik me daar nu echt voor verantwoorden? Alsof cultuur en platteland haaks op elkaar staan? Ik lig daar niet wakker van. En ik ga mezelf niet anders voordoen dan ik ben om toch maar in de smaak te vallen. What you see is what you get, bij mij. Ik zou dat eerste interview bij ‘TerZake’ morgen woordelijk opnieuw doen. Helaas heeft men daar toen van onthouden wat niet eens gezégd is: dat ik niet lees, bijvoorbeeld.”
Wat leest u op dit moment?
“’s Nachts komen de vossen, van Cees Nooteboom. (Lacht) Cultuur en Natuur in één titel. En wie wil weten of ik enkel amateurtoneel zie: binnenkort ga ik naar ‘Kinderen van de zon’ van Maxim Gorki in het NTG.”
Voelt u zich geviseerd?
“Wie nieuw is als minister, krijgt sneller de volle laag. Ik merk dat ook rondom mij (bij Pascal Smet van sp.a of Philippe Muyters van N-VA, red). Ik heb dan ook drie loodzware departementen.”
Weegt Cultuur te zwaar?
“Neen, ik kan die drie wel aan. Maar ik heb niet de tijd om iedereen in die drie sectoren geregeld te ontmoeten, noch het geld om iedereen blij te maken. Qua besparingen hanteer ik de kaasschaaf-techniek: overal een laagje af. Zo vermijd ik een bloedbad. Vrienden maak je daar niet mee, maar het moét. Ik doe mijn job.”
