Al zal hij de stempel fils-à-papa wel nooit helemaal afgeschud krijgen,Jean-Jacques De Gucht, Vlaams parlementslid en senator, heeft op tien jaar tijd een aardig politiek parcours gereden. Op cultuur en ethiek is de 32-jarige Oost-Vlaming een gezaghebbende stem geworden. Dat leidde net niet tot een ministerpost. Net als zijn vader heeft hij een uitgesproken mening en mag iedereen die kennen. “De dag dat ik een interview niet mag doen, geef ik een interview aan alle gazetten tegelijk.”
Het euthanasiedebat woedt weer volop, en dan komt Jean-Jacques De Gucht in de picture. CD&V en N-VA willen een evaluatie van de bestaande wet, lees: verstrenging, Open VLD wil een uitbreiding, bijvoorbeeld voor mensen met een ongeneeslijke hersenaandoening.
Was het niet zo dat deze regering een ethische stop afgesproken had?
(overtuigd) Neen. De VLD zou nooit in zo’n regering stappen. Het euthanasiedebat moet gevoerd worden. Maar in de juiste richting. Ik zal nooit akkoord gaan om extra filters te plaatsen, zoals CD&V en N-VA nu willen.
Als u een uitbreiding van de wet wil, zal dat met een wisselmeerderheid moeten, zoals in 2014 (uitbreiding voor minderjarigen). CD&V-voorzitter Wouter Beke liet echter al weten dat een herhaling daarvan niet kan.
(zucht) Ik heb CD&V toen tot op het laatste moment gevraagd om de uitbreiding te steunen. Men zei wel ja, maar men deed het omgekeerde. Natuurlijk moet je eerst proberen een akkoord te bereiken met je coalitiepartners, maar als dat niet lukt … (zwijgt even) In een democratie heb je een meerderheid nodig, niet? Dat is voldoende.
Waarom boeit deze materie u zo?
Dit is politiek in de meest pure zin: de vrijheid geven aan mensen om te beslissen over hun eigen leven. Daarom ben ik een liberaal. CD&V bijvoorbeeld vindt euthanasie in se geen goede zaak. Zij vindt dat de overheid het recht heeft om het leven te rekken. Ik niet. Als iemand zelf die keuze maakt, moet de maatschappij die wens respecteren.
Bent u zelf veel met de dood bezig?
Nee, toch niet. Ik denk vooral na over het leven. Let op: stel dat ik morgen een ver gevorderde kanker zou hebben, dan weet ik niet of ik euthanasie zou willen. Ik denk dat mensen tot op het laatste moment vasthouden aan het leven. Maar ik wil mensen wel die keuze geven.
“Het euthanasiedebat moet gevoerd worden Maar dan wel in de juiste richting.”
Het is opvallend hoe ethische kwesties de ideologische verschillen tussen partijen blootleggen. Op sociaaleconomisch vlak lijkt het allemaal eenheidsworst.
(denkt na) De drie regeringspartijen zijn sociaaleconomisch heel centrumgericht. Maar de uitgangspunten van de partijen blijven wel verschillend. De N-VA’ers worden verenigd onder de idee van nationalisme en identiteit. Niet onder de idee van een liberale en open samenleving. Maar zij vertolken vandaag wel enkele economisch liberale recepten.
Is het niet dodelijk voor een democratie dat de grote partijen op elkaar lijken?
Dat is dodelijk voor het politieke debat, ja. En dat debat heeft natuurlijk impact op het democratisch stelsel. Als je voortdurend andere partijen gelijk moet geven of als je voortdurend enerzijds-anderzijdszegt, helpt dat de democratie niet vooruit. Nu, het is niet mijn partij die verandert. Wij blijven onze filosofie trouw, ethisch en economisch.
Is dat zo? Is de Turteltaks een liberale maatregel?
Ik ben geen grote voorstander van de Turteltaks. En het was fout van Annemie om te zeggen dat dat een geuzennaam is. Maar het is wel zo dat zij geconfronteerd werd met een miljardenput die veroorzaakt werd door de vorige regeringen en waar mijn partij altijd voor gewaarschuwd heeft. Nu moet je die put dempen. Wat is de meest ideale oplossing? (zwijgt) Laat ons hopen dat die Limburgse biomassacentrale er niet komt (waardoor Vlaanderen 2 miljard subsidie op zak houdt en de Turteltaks omlaag kan, red).
Hoe cynisch: een liberaal die hoopt op een faillissement.
Nee, die hoopt dat die centrale er niet komt. Dat de Vlaamse regering zoveel subsidies wou toekennen aan dat project, gaat trouwens mijn petje te boven.
De Turteltaks is wel dodelijk voor de geloofwaardigheid van uw partij.
Daar moet je mij niet van overtuigen. Dat is een ongelooflijk slechte zaak voor de perceptie. Terwijl deze taks door drie partijen beslist is, en niet alleen door Open VLD.
“Ik heb de vraag gekregen om minister te worden, maar daarvoor moest ik naar Brussel verhuizen.”
Iets anders. Vindt u kindergeld afhankelijk maken van de integratiebereidheid van ouders een liberale gedachte?
Ik vind eigenlijk dat kindergeld niet naar de ouders zou moeten gaan. Of toch niet integraal. Geef een deel aan bijvoorbeeld scholen zodat elk kind minstens één warme maaltijd per dag krijgt. Kindergeld moet uiteindelijk bij het kind terecht komen. Maar goed, dat is mijn persoonlijke mening.
Niet elke politicus durft die nog te geven. Gaf de partij u geen instructies of debatfiches voor dit interview?
Neen. Dat zou al betekenen dat ik de partij op de hoogte gebracht heb van dit interview. Ik weet dat dat in andere partijen wel verplicht is. De dag dat de voorzitter mij zegt dat ik een interview niet mag doen, is de dag dat ik een interview aan alle gazetten tegelijk geef. Als je een gefundeerde mening hebt over iets, waarom zou je als politicus die niet mogen uitspreken? Allé, veel CD&V’ers fluisterden mij in om door te zetten met de euthanasiewet, maar stemden uiteindelijk wel tegen. (feller) Hoe kun je nu tegen je eigen mening stemmen?
Op uw website prijst u de kracht van cultuur om mensen van verschillende achtergronden te verbinden, wat misschien wel dé uitdaging van deze tijd is. Maakt de Vlaamse regering de foute keuze door zo drastisch te besparen op Cultuur?
(blaast) Past die besparing in het globale beleid? Ja. Had ik dat graag anders gezien? Ook ja. Gelukkig hebben wij een ongelooflijk goede minister van Cultuur (partijgenoot Sven Gatz, red). Dat meen ik. Hij ziet wat fout loopt. Ja, de overheid zou meer mogen investeren in cultuur. Maar anderzijds vind ik dat een overheid ook kan vragen dat een cultuurinstelling in ruil voor een subsidie zelf een bepaald percentage privégeld ophaalt. En wij moeten die alternatieve investeringen fiscaal stimuleren. De minister is dat van plan.
De regering zou ook andere keuzes kunnen maken: geen dure gevechtsvliegtuigen aankopen bijvoorbeeld.
Dat is voor de begroting van de federale regering.
Kom, Europa rekent ons land af op alle begrotingen samen.
Oké dan. Ik zou de aankoop van die Patriot-raketten een absurditeit vinden. Die vliegtuigen passen nog in het ruimere kader van de NAVO.
Is de ontgoocheling doorgespoeld dat u geen minister van Cultuur bent geworden?
In de politiek moet je keuzes maken. Wou ik minister worden, dan moest ik naar Brussel verhuizen (Open VLD moest de verplichte ‘Brusselse’ minister leveren, red). Ik heb die vraag gekregen, en daarover nagedacht, maar dat uiteindelijk niet gedaan. We zijn in Aalst iets moois aan het opbouwen met de partij. Daarenboven heb ik er een deel van mijn jeugd doorgebracht, ik heb er school gelopen en ik woon er graag.
Maar ooit wil u wel minister zijn?
Natuurlijk. Wie streeft nu geen uitvoerend mandaat na?
Bent u zelf creatief?
Ik kan niet tekenen of schilderen. Dat vind ik jammer. Ik heb wel een eigen galerij in Aalst. Dat is mijn creatieve uitspatting.
Is het ondanks of dankzij uw vader dat u voor het liberalisme gekozen hebt?
Ik kan dat niet weten. Ik ben natuurlijk in een liberaal nest opgegroeid. Ik zou zeker niet zeggen ‘ondanks mijn vader’. Ik heb nooit begrepen waarom jongeren zich afzetten van hun ouders. Ik heb zelfs nooit gepuberd, mijn broer trouwens ook niet. Mijn ouders waren streng, maar hebben ons nooit tot iets gedwongen. Wij praatten vrijuit over roken, drinken, seks, drugs en liefde.
Raakt het u dat mensen u blijven bestempelen als fils-à-papa?
Nee, al vind ik dat wel bizar dat men dat blijft zeggen. Dat zal wel nooit verdwijnen, zeker? Freya Van den Bossche moet dat ook blijven verdragen.
Uw familienaam heeft u ook geholpen. Anders was u in 2009 nooit Oost-Vlaams lijsttrekker.
(zucht) Dat was op vraag van Verhofstadt. Niet op vraag van mijn vader. Hij waarschuwde zelfs: “Zou je dat wel doen? Een lijst trekken is niet evident.” Maar ik heb mijn keuze gemaakt.
Waar vinden we u op een vrije zaterdagavond?
De eerstkomende jaren hopelijk in de zetel bij mijn vrouw en kinderen. Ik kom vaak laat thuis en spendeer mijn vrije tijd liefst met hen. Wij zijn bewust aan kinderen begonnen, en ik wil een rol spelen in hun leven.
Paul Cobbaert
