Door de zelfgekozen dood van Hugo Claus wordt in België opnieuw over euthanasie gediscussieerd. Aanvankelijk overheerste de bewondering voor die beslissing. Een paar dagen later kwam er ook kritiek. Kardinaal Danneels had het erover tijdens een paaswake: „Door zomaar uit het leven te stappen antwoordt men niet op het probleem van lijden en dood.”
En nu is er ook politieke discussie. De Vlaamse liberalen, die in de regering zitten, willen dat de euthanasiewet wordt uitgebreid. De Vlaamse christen-democraten van de nieuwe premier Yves Leterme zijn daar fel op tegen. Ook de Franstalige christen-democraten hebben bezwaren.
België heeft sinds 2002 een euthanasiewet. Euthanasie is in België toegestaan wanneer iemand zich in „een medisch uitzichtloze toestand bevindt van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden”. Bij dementie is euthanasie onder bepaalde voorwaarden in België mogelijk.
De Belgische wet heeft verschillende tekortkomingen, zegt senator Jean-Jacques De Gucht, die de discussie aanzwengelde namens de Vlaamse liberalen. Net als in Nederland geldt de wet in België alleen voor ‘wilsbekwamen’. De wilsbeschikking die daartoe in België moet worden opgesteld, is beperkt geldig: vijf jaar. Open VLD, de partij van De Gucht, gaat voorstellen die termijn af te schaffen. Open VLD wil ook dat de minimum-leeftijd van achttien jaar voor euthanasie wordt afgeschaft. Een ander probleem, zegt De Gucht, zijn de katholieke ziekenhuizen die niet allemaal meewerken aan euthanasie. Open VLD wil ziekenhuizen verplichten een onafhankelijke arts aan te stellen die patiënten kan begeleiden wanneer zij vragen om euthanasie.
Ten slotte wijst Jean-Jacques De Gucht op het probleem van patiënten die wilsonbekwaam zijn en geen wilsbeschikking hebben opgesteld. Die vallen buiten de euthanasiewet. Open VLD zal hierover een resolutie indienen in de Senaat. Die is op korte termijn bedoeld om de discussie op gang te brengen. Als voorbeeld noemt De Gucht in de resolutie premature baby’s, of volwassenen „die zich in vegetatieve of medisch uitzichtloze toestand met ondraaglijk lijden kunnen bevinden.”
Moet daarbij ook worden gedacht aan dementen die geen wilsbeschikking hebben opgesteld? De Gucht kiest zijn woorden zorgvuldig. „In de discussie wordt al rap gesteld dat ik iedereen dood wil”, zegt hij. „Maar je hebt patiënten – ook dementen – die zich in een laatste fase bevinden. Daarbij wordt nu passief euthanasie gepleegd. De toediening van vocht en glucose wordt stopgezet zodat mensen sterven. Feitelijk wordt daar nu ook een beslissing genomen. Ik moet zeggen: dat vind ik mensonwaardig en hypocriet. Hoe gaan we daar mee om? Dat is een moeilijk discussie, maar die moet gevoerd worden.”
