Jean-Jacques De Gucht versus Tom Dehaene
Senator Jean-Jacques De Gucht (25) en Vlaams parlementslid Tom Dehaene (40) ontmoeten elkaar voor de allereerste keer voor dit politieke debat in een kleine vergaderruimte van deze krant. Liberaal versus christendemocraat: De Gucht en Dehaene zijn verschillend als dag en nacht. Verschil één: Tom ademt Club Brugge, Jean-Jacques supportert voor Anderlecht.
Je bent wat je leest. Daarom luidt de eerste vraag: wat is het laatste boek dat jullie hebben gelezen?
Dehaene: ‘Ik spaar boeken meestal op tot in de zomer, maar voor De Vliegeraar van Khaled Hosseini heb ik een uitzondering gemaakt. Een sterk, beklijvend boek.’
De Gucht: ‘Godverdomse Dagen op een Godverdomse Bol van Dimitri Verhulst, maar ik vond De Helaasheid der Dingen iets beter.’
Jean-Jacques wil de euthanasiewet van 2002 aanvullen en uitbreiden naar kinderen, dementerenden en mensen buiten bewustzijn. Wat is het standpunt van de CD&V daarin?
Dehaene: Weet je dat CD&V al in 2002 heeft gewaarschuwd dat de wet, omwille van het foute uitgangspunt, namelijk het zelfbeschikkingsrecht, ooit zou uitgebreid worden naar minderjarigen en dementerenden? Toen waren Open VLD-politici onthutst. Zij zeiden: geen sprake van, euthanasie kan alleen voor mensen die mentaal volledig volwassen en gezond zijn.’
‘We zien nu dat onze voorspelling uitkomt. Toen de euthanasiewet tot stand kwam, heeft Open VLD ons bewust buitenspel willen zetten om te kunnen zeggen dat CD&V tegen euthanasie is. Wel, ik ben niet tegen euthanasie, maar ik vind die verruiming van de wet een heel slecht idee. Het uitgangspunt is verkeerd. CD&V gaat uit van de noodtoestand van de persoon. Maar plots wil Open VLD die wet uitbreiden. Straks willen de liberalen de palliatieve zorgen nog gaan inperken.’
De Gucht: ‘Ik vind palliatieve zorgen zeer belangrijk.’
Dehaene: ‘Daar ben ik blij om, maar dan moet je enkele liberale collega’s op de vingers tikken met hun uitspraken over de palliatieve zorgen. Jullie blokkeren momenteel het voorstel om meer middelen uit te trekken voor palliatieve dagcentra.’
Jean-Jacques, kun je even je wetsvoorstel omtrent euthanasie verduidelijken?
De Gucht: ‘In ons wetsvoorstel staat duidelijk dat een terminaal ziek kind onder de 16 mét medezeggenschap van de ouders kan beslissen om euthanasie te plegen. Boven de 16 is het met adviesrecht van de ouders. Volgens mij is er geen verschil tussen een zwaar zieke jongere van 16 of 18 jaar oud. Als een patiënt pijn lijdt, zwaar ziek is, in leven wordt gehouden, moet je die persoon zelf laten beslissen over zijn lot. ‘
Dehaene: ‘Ik ben intussen al acht jaar OCMW-voorzitter in Zemst, ik heb al heel wat mensen weten sterven. Ik vind het onaanvaardbaar dat er mensen zijn die willen sterven omdat ze aanvoelen dat ze een last zouden zijn. Ik wil niet dat we via een wet zo’n signaal geven aan onze bevolking.’
De Gucht: ‘Uw partij suggereert dat wij dat doen, maar dat klopt niet. Een patiënt moet aan de voorwaarden voldoen om euthanasie te krijgen. Er zijn twee artsen die daarover moeten beslissen.’
Dehaene: ‘Je zegt nu zelf: de persoon moet kunnen beslissen. Wel, iedereen heeft al eens een dipje, als ik jouw redenering volg, kan iedereen bij wijze van spreken voor euthanasie kiezen. Voor CD&V moet de patiënt zich in een noodtoestand bevinden. Euthanasie is voor ons altijd een ultieme en uitzonderlijke uitweg, maar niet gebonden aan een leeftijd. Ook een patiënt van 12 of 14 jaar kan zich in een noodtoestand bevinden. Daartegenover zijn er veel demente mensen die zich niet in een noodtoestand bevinden en perfect gelukkig zijn, ook al hebben ze pijn en hebben ze totaal geen besef van wat er gebeurt. Wie zijn wij om te beslissen om hun leven te beëindigen?’
De Gucht: ‘Als je dement bent en nog heldere, bewuste momenten hebt, kan je voor euthanasie kiezen zodra je dementie erger wordt. Zit je in een verder stadium van je dementie, kan je geen euthanasie plegen. Dát kan niet. Als door dementie mijn vitale levensfuncties uitvallen, de pijn onhoudbaar wordt, ik van de wereld niet meer weet, dan wil ik kunnen kiezen voor een waardig einde. Als ik niet meer bij bewustzijn ben, lijkt het mij normaal dat er naar mijn wilsverklaring wordt gekeken en er een dialoog komt met familie en getuigen. Want zij kennen mijn wensen. Daar gaat het over.’
Dehaene: ‘Jullie uitgangspunt blijft verkeerd. Open VLD onderlijnt altijd het individu, jullie zeggen: ik wil euthanasie. Het is altijd ik ik ik.’
De Gucht: ‘Wat heeft u tegen het individu?’
Dehaene: ‘Ik heb er een probleem mee dat Open VLD steeds maar het individu naar voor schuift. Onze ideologie zegt dat je maar tot je recht komt door in contact te treden met anderen. Samenzijn geeft een meerwaarde aan je leven. Ik zie een persoon niet als een eiland, het gezin is de hoeksteen van de samenleving. Een gezin is een vangnet waar je terecht kan met je problemen.’
De Gucht: ‘Voor mij is het individu de hoeksteen van de samenleving. Een samenleving bestaat uit individuen, iedereen heeft zijn ideeën en moet zijn eigen leven uitbouwen. Ik heb overeenkomsten met Tom Dehaene, maar ik ben blij dat ik ook veel andere eigenschappen heb. Ik ben atheïst, ik wil in mijn enige leven er alles aan doen om een geslaagd leven te leiden. Open VLD staat voor vrijheid en verantwoordelijkheid. Dat sluit aan bij mijn levensvisie. Ik wil dat iedereen, arm en rijk, van de overheid de kansen krijgt om zich te ontplooien.’
Dehaene: ‘Je moet ook rekening houden met anderen.’
De Gucht: ‘Inderdaad, wij staan voor vrijheid én verantwoordelijkheid, ook naar anderen toe. U wordt nog liberaal.’
Dehaene: ‘U vergist zich. Wij zeggen: je wordt een beter mens als je aan anderen denkt. Jij zegt: je wordt een beter mens als je aan jezelf denkt.’
De Gucht: ‘Fout, je wordt een beter mens door om te gaan met andere mensen, door kennis op te slaan, door creatief te zijn en jezelf te ontplooien.’
Mag ik concluderen dat de CD&V vindt dat Open VLD de zwakkeren in de maatschappij vergeet?
Dehaene: ‘Ja, de liberalen etaleren te veel de wet van de sterkste. De samenleving gaat goed als iedereen sterk, gezond en gedreven is. De dag dat je zorgbehoevend wordt, kijken de liberalen naar de andere partijen om je te helpen. Als de liberalen 1 euro hebben, gaat die euro naar een hogere jobkorting en niet naar de verzorgingssector. Hallucinant.’
Investeert Open VLD die euro in rusthuizen en gehandicapteninstellingen of verlaagt het de belastingen?
De Gucht: ‘Jullie bij de CD&V hebben de les nog altijd niet geleerd. Als je de belastingen verlaagt, brengt dat mee dat bedrijven hier investeren, mensen werk hebben en dat we daardoor meer inkomsten genereren. Volgens de CD&V is dat verkeerd.’
Dehaene: ‘Ach, aan politiek doen is keuzes maken. Wij zijn niet tegen de economie. Wij willen dat de economie draait, maar wij maken de goede keuzes. Wij kiezen voor de zorgbehoevende en niet voor lastenverlaging. We stellen onze prioriteiten.’
De Gucht: ‘De twee zijn met elkaar verbonden. Je moet de economie doen draaien door de lasten te verlagen, zodat je inkomsten genereert om de zorgbehoevenden te ondersteunen. Daarom gaat onze euro naar de economie, want die heeft zuurstof nodig. Op termijn is de liberale redenering de enige goede.’
Dehaene: ‘Ik betwijfel het.’
Open VLD wil vooral de privésector een duw in de rug geven om zich te lanceren in de zorgsector. Is het een goed idee dat Open VLD het departement Welzijn ambieert?
Dehaene: ‘Volgens mij niet. Open VLD wil de zorg commercialiseren, dat kan niet.’
De Gucht: ‘Wij willen ervoor zorgen dat iedereen goede zorg krijgt. Al jaren horen wij klachten over ellenlange wachtlijsten. Laat ons daarom private rusthuizen, dagzorgcentra en serviceflats bouwen. De publieke en de private initiatieven kunnen perfect naast elkaar staan en elkaar aanvullen. Waarom ben je zo tegen private zorgverlening?’
Dehaene: ‘Vandaag wordt al 10 procent van het aanbod ingevuld door commerciële initiatieven en een aantal daarvan werken zeer goed. Maar als je Open VLD volgt, zullen bepaalde instellingen zijn bewoners selecteren afhankelijk van de winstmarge. De mensen die de meeste zorg nodig hebben, kosten het meest. Zij zullen bijgevolg in de kou blijven staan. Bij een publiek verzorgingstehuis heb je dat probleem niet.’
De Gucht: ‘Dat is een foute redenering! Als dat uw bezwaar is, laat ons er dan voor zorgen dat die mensen genoeg geld hebben om ook in de private verzorgingstehuizen terecht te kunnen.’
Wat stuit je tegen de borst als je het programma van je collega leest?
De Gucht: ‘De CD&V heeft te weinig daadkracht. Bij de vorige verkiezingen stonden Brussel-Halle-Vilvoorde en de staatshervorming heel populistisch bovenaan het prioriteitslijstje. Nu vind ik dat nergens terug.
Dehaene: Men kan ons niet verwijten dat we te weinig daadkracht hebben. Wij hebben tenminste geprobeerd om iets aan de staatshervorming te doen.’
De Gucht: ‘Leterme heeft solo slim gespeeld, hij dacht dat het met vijf minuten politieke moed zou gaan. Leterme zou het even doen zonder dialoog, hij bruuskeerde de Franstaligen al tijdens zijn verkiezingscampagne. Niet slim. En ik ben de laatste om te zeggen dat de Franstaligen een foutloos parcours rijden.’
Politiek is ook psychologie en diplomatie. Had Leterme wat meer Verhofstadt-gehalte gehad, dan was hij nu nog premier.
Dehaene: ‘Het klimaat was toen blijkbaar niet rijp.’
De Gucht: ‘Een dialoog voer je constructief.’
Dehaene: ‘Dat weten wij al lang, hoor. Mijn vader heeft de drie grote staatshervormingen (1980, 1988, 1993, nvdr.) meegemaakt. Alle grote staatshervormingen zijn met christendemocraten gebeurd en helaas heeft Leterme enkele ongelukkige uitspraken gedaan. Dat geef ik toe.’
In deze tijd van nakende voetbaltransfers, wie zou u van elkaars partij willen inlijven?
Dehaene: ‘Transfers horen niet thuis in de politiek. Bij ons is iedereen welkom die onze visie op de samenleving deelt en op een integere manier aan politiek wil doen.’
De Gucht: ‘Ik ben in de politiek gestapt omdat ik geloof dat het liberalisme het verschil kan maken. Mensen die die visie delen zijn natuurlijk welkom, al weet ik niet of we ze gaan vinden bij de CD&V.’
Met hoeveel stemmen willen jullie op 8 juni wakker worden?
Dehaene: ‘Als mijn partij maar scoort. Ik hoop op een score die ons toelaat te wegen op het beleid van de volgende jaren.’
De Gucht: ‘Het is de bedoeling dat we zoveel mogelijk liberalen kunnen afvaardigen naar het parlement om ervoor te zorgen dat onze maatschappij vooruitgang boekt.’
