Het kunstendecreet is een belangrijk instrument geweest om beweging te brengen in de kunstensector. Als oppositie omarmden we de uitnodiging om mee te werken aan een vernieuwd kunstendecreet. Het kunstendecreet zoals het nu op tafel ligt, kunnen we echter niet mee ondersteunen. Het ademt te weinig ambitie uit, het stuurt en schaaft wat bij maar het gaat fundamentele beleidskeuzes angstvallig uit de weg. Kortom, het is niet meer dan een tussendecreet. Wij wilden vanuit een duidelijke visie echte keuzes maken die aansluiten bij de noden van deze tijd. Open VLD verkiest kansen te geven aan artistiek talent en dit kan enkel door de structuren te wijzen op hun verantwoordelijkheid.
Alternatieve financiering als antwoord op besparingen
De besparingsrondes doorgevoerd door minister Schauvliege legden meteen de kern van het probleem bloot. Een kunstensector grotendeels afhankelijk van subsidies kent geen houvast op het moment dat men de kaasschaaf van bovenaf ziet naderen. Een kaasschaaf waarbij het kabinet zich verstopt achter de redenering te objectiveren. Dit geeft blijk van een gebrek aan beleidskeuzes. De kunstensector moet weerbaarder gemaakt worden tegen nieuwe saneringsoperaties. Meer inzetten op ondernemerschap om eigen inkomsten te verwerven, is een noodzaak. Daarom wil Open Vld de norm voor eigen inkomsten progressief laten stijgen naar minimum 25%. Een nieuw kunstenbeleid moet meer zijn dan een kader om subsidies uit te delen en terug te vorderen.
Open Vld ziet in het samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse en Franse gemeenschap een geschikt platform om bestaande mogelijkheden tot alternatieve financiering te promoten. Het samenwerkingsakkoord kan een basis vormen voor overleg op federaal niveau omtrent het scheppen van een fiscaal gunstig klimaat. De afgelopen jaren faalde men echter in het constructief op zoek gaan naar alternatieve financiering. We wijzen erop dat de tax shelter, in de audiovisuele wereld, zijn nut heeft bewezen in het mogelijk maken van de beweging van privé gelden naar cultuur. De kunstensector kan bovendien, naast de overheid, in de markt meerdere partners vinden wat een heuse risicospreiding betekent in tijden van crisis.
Tot slot zijn we ervan overtuigd dat een kunstenbeleid voldoende experimenteerruimte en vrijheid moet bieden. We stellen voor om de verhouding projectsubsidies – werkingssubsidies van 10% tegenover 90% naar 25% tot 75% te verhogen. Deze steun moet zwaarder doorwegen dan het in stand houden van organisatiestructuren.
De startende kunstenaar
Alle begin is moeilijk en dat geldt zeker voor de culturele sector. Als overheid hebben we dan ook de taak om kansen te geven aan nieuw talent. Open Vld is voorstander om van de 25% projectsubsidies 10% te oormerken om kansen te geven aan nieuw talent. Op deze manier kan de kunstenaar in alle vrijheid de horizonten van zijn/haar talent ontdekken. Via steun in de vorm van talentontwikkeling, artistieke ontwikkeling en cultureel ondernemerschap helpen we startende kunstenaars (hun nieuwe wind te blazen en de kunstenwereld te bevruchten). Voor grote kunstinstellingen zelf is hierin ook een rol weggelegd. Erkende kunstinstellingen hebben de maatschappelijke plicht startende kunstenaars ondersteuning te bieden. Dit door te fungeren als platform op artistiek, logistiek, promotioneel maar ook zakelijk vlak. Dit platform is een win-win situatie voor zowel instellingen als startende kunstenaars.
Transparantie tussen overheden
In ons bureaucratisch stelsel is het ook voor de culturele sector zoeken naar de juiste overheidsinstantie die hen ondersteunt. Deze zoektocht brengt voor de sector de nodige planlast met zich mee. Hierdoor verliest deze zich in het voorbereiden van dossiers in plaats van creatief bezig te zijn. Culturele instellingen snakken, net zoals heel Vlaanderen, naar een vereenvoudigd systeem. Concreet betekent dit onder meer dat subsidiedossiers sneller afgehandeld moeten worden, met aandacht voor betere feedback bij een negatieve beoordeling. De verschillende overheden moeten bovendien meer transparantie creëren tussen de verschillende subsidiestromen, naar analogie met de kruispuntbank. Dit kan ervoor zorgen dat in de toekomst een subsidiedossier slechts bij één instantie ingediend moet worden.
Jong geleerd is oud gedaan
We betreuren dat het huidige voorstel van kunstendecreet bijzonder weinig aandacht schenkt aan cultuureducatie. Die stimuleert een cultureel bewustzijn bij kinderen en jongeren dat hun kans om later zelf deel te nemen of te genieten van cultuur vergroot. De grote kunstinstellingen, organisaties maar ook het onderwijs hebben hierin een even belangrijke rol te vervullen. We menen dat een gefundeerd partnerschap tussen onderwijs en kunstinstellingen/kunstenaars moet aangemoedigd worden. We zien echter dat door de invoering van de maximumfactuur, in het onderwijs, de participatie van leerlingen en scholen aan cultuur zeker niet is vooruitgegaan. Een voorstel van decreet zal ingediend worden om cultuuractiviteiten en cultuureducatie uit de maximumfactuur te halen. Onderwijs is en blijft een belangrijke brug tussen leerling en cultuur. Met de maximumfactuur dreigt voor sommige leerlingen de enige mogelijke ontmoeting met cultuur weggenomen te worden. Het onderwijs verzaakt ook in haar opdracht op vlak van cultuur te investeren in de toekomst.
Het voorstel van het vernieuwd kunstendecreet dat momenteel voorligt heeft onvoldoende aandacht voor deze bekommernissen. Als tussendecreet past dit voorstel helaas perfect in de beleidsvoering van deze doorschuifregering.
Concreet verwachten wij van de volgende regering meer in te zetten op cultuureducatie, het faciliteren van alternatieve financiering en meer aandacht voor experimenteerruimte en vrijheid niet allerminst voor de startende kunstenaar. De nadruk moet ook voornamelijk liggen op het creatieve in de sector en niet op logge bureaucratische structuren.
Vlaamse volksvertegenwoordigers Jean Jacques De Gucht en Jo De Ro – 22.10.2013
