Het bedrag dat artiesten, componisten, muzikanten en auteurs te goed hebben van beheersmaatschappijen is opgelopen tot 524 miljoen euro. Dat is wat eind 2013 nog niet verdeeld was van het totaal dat de 24 maatschappijen inden. ‘Ik zal het succes van “K3 zoekt K3” pas ten volle in 2019 plukken’, zegt K3-componist Miguel Wiels.
Er zijn 24 beheersmaatschappijen die in België de rechten innen van creatievelingen. Ze nemen elk een segment onder hun hoede. De meest gekende zijn muziek, andere leggen zich toe op foto’s, toneelrechten, videoclips, cd-verkoop, fotokopieën of journalistiek werk.
In het verleden zijn die maatschappijen meermaals in een slecht daglicht gekomen omdat de uitbetaling aan artiesten onwelvoeglijk lang op zich liet wachten. Het geld stroomde niet door en stapelde zich op. Daarom werd de wetgeving aangescherpt en is het toezicht opgedreven. Door deze maatregelen zou je verwachten dat de inningen sneller uitbetaald worden en de ‘schulden’ aan de rechthebbenden verkleinen. Niet, dus.
Open VLD-senator Jean-Jacques De Gucht vroeg de recentste cijfers op. Dat zijn die van eind 2013, de rest is nog in verwerking. In zijn antwoord geeft de bevoegde minister, Kris Peeters (CD&V), aan ‘dat er geen sprake is van een dalende trend.’ Anders gezegd: de openstaande bedragen zijn nog blijven toenemen. Eind 2011 bedroeg de betalingsachterstand 466 miljoen euro, in 2012 al 507 miljoen euro en eind 2013 was dat 524 miljoen euro. Nog eens een stijging van 12,3%.
Niet alle beheersmaatschappijen werken even performant. Sommige slagen erin om 90 procent van hun inningen door te sluizen naar de artiesten. Enkele uitzonderingen halen echter niet eens de helft. In de loop van vijftien jaar halen ze gemiddeld 73 procent.
‘Dat bijgevolg 27 procent van de geïnde rechten in die periode niet bij de rechthebbenden geraakt, is hallucinant’, zegt De Gucht. ‘Dat wil zeggen dat alle artiesten tezamen nog steeds wachten op ruim een kwart van hun rechtmatige loon. Terwijl veel muzikanten, tekstschrijvers, componisten en podiumartiesten het moeilijk hebben om het hoofd boven water te houden, zitten de maatschappijen op een immense pot geld die maar niet tot bij de rechthebbenden geraakt.
‘ 300.000 facturen per jaar
Voor artiesten die niet tot een organisatie behoren, kan de korf van rechten een aanzienlijke hap vormen in hun budget. ‘Hoeveel ik nog te ontvangen heb, weet ik niet exact’, zegt K3-componist Miguel Wiels. ‘Enkele tienduizenden euro’s. Ik werk voor een vrij succesvol project dat K3 heet, dus het gaat om een substantieel bedrag. Het is een belangrijk deel van mijn inkomen. Met K3 zoekt K3 hadden we een heel succesvol jaar, er zijn liedjes gebruikt in trailers, er is gecoverd en uit het hele liedjesrepertoire geput. De opbrengst zal ik pas tegen 2018 of 2019 zien.
‘ Sommige beheersmaatschappijen hoeven maar een beperkt terrein te screenen, maar de grote, zoals Sabam, Playright en Simim, moeten al snel 300.000 facturen per jaar uitsturen. Zij moeten zich reppen om de klus binnen de toegestane 24 maanden klaar te stomen.
Tot op de seconde
Simim int voor de producenten, zoals Universal, Warner en Pias. ‘We hebben net de radio-inning van 2015 afgerond’, zegt directrice Krista D’Haeseleer. ‘Daar hebben we ongeveer 1,6 miljoen euro voor opgehaald. Nu volgt een gedetailleerd proces waarbij we de playlists analyseren. Daar zijn vier datawerkers voltijds mee bezig. Per liedje berekenen we tot op de seconde hoe lang het op de radio is geweest. Dat is een proces waar anderhalf jaar overheen gaat. We krijgen de playlists pas in de loop van dit jaar.
‘ Artiesten krijgen moeilijk zicht op hun zaak. ‘Voor iemand als ik is het een ramp’, zegt Steven Kolacny, pianist en dirigent bij Scala. ‘Je moet al de betere boekhoudstudie gedaan hebben om te volgen. Veel artiesten weten niet eens dat ze bij verschillende maatschappijen terecht kunnen en bij welke dan wel. Simim werkt megacorrect, over Sabam kan ik niet klagen, maar als ik zelf speel en bij Playright terechtkom, is het vaak verwarrend. Ik heb eens een gigantisch voorschot gekregen en daarna is het wat stilgevallen.
‘ Sommige maatschappijen slepen ballast uit het verleden met zich mee. Playright, in een vorig leven bekend als Uradex, kwam tien jaar geleden in opspraak omdat het zijn inningen niet bij de artiesten kreeg. De verwerking is inmiddels vlot getrokken, maar de achterstand is nog niet weg. Tussen 1998 en 2013 haalt Playright een gemiddelde uitbetaling van 40%.
Reserves
Het moet gezegd dat de geïnde bedragen niet integraal naar de rechthebbenden gaan. De maatschappijen zijn wettelijk verplicht om reserves aan te leggen voor tien jaar. Er worden commissies afgehouden om het personeel en het gebouw te betalen. Als er dubbele claims zijn, gaat een bedrag vaak voor een lange periode in de diepvries.
Voor Jean-Jacques De Gucht kunnen de maatschappijen maar beter een tandje bij steken. ‘Er komt een Europese richtlijn die zegt dat er negen maanden na de inning moet uitbetaald worden. De maatschappijen moeten sneller uitbetalen en hun historische achterstand wegwerken. Er kan geen twijfel over zijn dat de rente op de uitstaande bedragen naar de artiesten gaat.’
Geert Sels
Bron; De Standaard 24 mei 2016
